❓Sự khác biệt giữa mua trái phiếu và sổ tiết kiệm, giữa phát hành trái phiếu và vay nợ

Khái niệm::

flowchart LR
c1["A: Bên cho vay"]-->a2["B: Bên vay" ]

Nếu người quyết định luật chơi là A, thì A

[!attention] Nội dung dưới đây do LLM tạo ra

Rất hay — đây là hai cặp khái niệm rất gần nhau nhưng khác nhau ở bản chất kinh tế, pháp lý và mục tiêu sử dụng.
Ta chia làm hai phần:

🏦 1. Mua trái phiếu vs. Gửi sổ tiết kiệm

Tiêu chí Mua trái phiếu Gửi sổ tiết kiệm (tiền gửi ngân hàng)
Bản chất pháp lý Là cho doanh nghiệp hoặc chính phủ vay tiền, nhận lại trái phiếu làm giấy chứng nhận nợ. Là gửi tiền cho ngân hàng, nhận giấy gửi tiền (sổ tiết kiệm).
Chủ thể phát hành/nhận tiền Doanh nghiệp hoặc Nhà nước. Ngân hàng thương mại.
Người mua/gửi là ai Nhà đầu tư (cá nhân hoặc tổ chức). Người gửi tiền (cá nhân, tổ chức).
Mức độ rủi ro Cao hơn — phụ thuộc vào khả năng trả nợ của tổ chức phát hành. Có thể mất vốn nếu tổ chức vỡ nợ. Rất thấp — được bảo hiểm tiền gửi (thường đến 125 triệu VND/người/ngân hàng).
Lãi suất Thường cao hơn gửi tiết kiệm, vì rủi ro cao hơn. Có thể cố định hoặc thả nổi. Thấp hơn, nhưng ổn định và đảm bảo hơn.
Khả năng chuyển nhượng Có thể mua bán lại trên thị trường thứ cấp (thị trường trái phiếu). Thường không thể chuyển nhượng, chỉ rút trước hạn.
Kỳ hạn linh hoạt Thường trung – dài hạn (1–10 năm). Linh hoạt hơn, có thể ngắn hạn (1–12 tháng).
Mục đích của người phát hành Huy động vốn cho đầu tư, mở rộng sản xuất, trả nợ... Ngân hàng huy động vốn để cho vay lại.
Thuế thu nhập Có thể chịu thuế TNCN trên lãi trái phiếu. Thường không bị khấu trừ thuế TNCN với tiền gửi cá nhân.

👉 Tóm lại:

  • Gửi tiết kiệm = cho ngân hàng vay tiền an toàn.

  • Mua trái phiếu = cho doanh nghiệp/chính phủ vay tiền có rủi ro nhưng lãi cao hơn.

💰 2. Phát hành trái phiếu vs. Vay nợ

Tiêu chí Phát hành trái phiếu Vay nợ (vay ngân hàng hoặc cá nhân)
Bản chất pháp lý Là hình thức vay nợ công khai qua thị trường vốn — doanh nghiệp phát hành giấy nợ cho nhiều nhà đầu tư. Là hợp đồng vay riêng lẻ giữa hai bên (người vay và người cho vay).
Số lượng người cho vay Nhiều người mua trái phiếu → huy động vốn đại chúng. Thường chỉ một hoặc vài chủ nợ (ví dụ: ngân hàng).
Hình thức vay Gián tiếp qua thị trường tài chính (thường qua tổ chức trung gian, phát hành công khai). Trực tiếp thông qua hợp đồng tín dụng.
Chi phí huy động vốn Có thể thấp hơn vay ngân hàng nếu doanh nghiệp uy tín, nhưng có chi phí phát hành (tư vấn, xếp hạng tín nhiệm...). Lãi suất cao hơn, tùy thỏa thuận, nhưng thủ tục đơn giản hơn.
Thời hạn và điều kiện trả nợ Linh hoạt, có thể 5–10 năm, lãi suất cố định/thả nổi. Do ngân hàng/quỹ quy định rõ, thường ngắn – trung hạn.
Công khai thông tin Phải công bố thông tin định kỳ, có trách nhiệm minh bạch với nhà đầu tư. Thông tin riêng tư, không cần công bố ra công chúng.
Rủi ro cho bên vay Nếu không trả được nợ, doanh nghiệp có thể mất uy tín, bị xếp hạng tín nhiệm xấu, nhưng không mất quyền sở hữu công ty. Nếu vay ngân hàng, có thể mất tài sản thế chấp.
Tính linh hoạt tài chính Cho phép đa dạng hóa nguồn vốn, tránh phụ thuộc ngân hàng. Phụ thuộc vào khả năng đàm phán với chủ nợ.

👉 Tóm lại:

  • Phát hành trái phiếu = vay nợ qua thị trường vốn, nhiều người cho vay, minh bạch, có chi phí phát hành.

  • Vay nợ = vay riêng lẻ, đơn giản, nhưng phụ thuộc vào điều kiện chủ nợ.

Nếu bạn muốn, mình có thể vẽ sơ đồ quan hệ giữa 4 khái niệm này (mua trái phiếu ↔ phát hành trái phiếu và gửi tiết kiệm ↔ vay nợ) để bạn nhìn trực quan hơn — bạn muốn mình làm sơ đồ đó không?